شنود موسیقی در آیین زار

آیین زار یک آیین موسیقایی است و معتقدان به آن باور دارند که با شرکت­کردن و قرار گرفتن در گفتمانی دوسویه میان باورهای برآمده از کهن‌الگوهای باستانی و فرهنگ اعتقادی خود، دردها و بیماری‌هایشان درمان خواهد شد. از منظر درون‌فرهنگی یکی از مهم­ترین عناصر تاثیرگذار در روند درمان، موسیقیِ ویژه‌ی مراسم زار است، در حالی که پژوهشگران تاثیر کلی مراسم را، نتیجه‌ی باورها و نوعی رفتار فرهنگی می‌دانند. در این پژوهش، با بازخوانی اجرای مراسم با تمرکز بر عملکردهای موسیقی و واکنش افراد و حاضرین به این موسیقی، تلاش می‌شود تا دلیل وجود این دیدگاه از منظر تاثیرگذاری خود موسیقی درک شود. در اینجا بر اساس شواهد مکتوب و نقش موسیقی در مراحل مختلف، به نتیجه‌ی متفاوتی از تاثیر موسیقی دست پیدا خواهیم کرد. پس از معرفی پیشینه‌ی پژوهش‌های انجام شده درباره‌ی زار در ایران و دیگر اقلیم‌های فرهنگی، به بررسی اتنوگرافیک مراسم با رویکرد عملکردگرایانه به موسیقی و واکنش‌های مخاطبین به موسیقی پرداخته خواهد شد. در بخش نهایی مولفه‌های موسیقایی آوازهای زار و اهمیت نقش و تاثیر «شنیدن» در روند تجربه‌ی وجد و درمان بررسی می‌شود. اهمیت این رویکرد، نگاه نویی است که به حضور موسیقی در آیین‌های درمانی به عنوان یک مدخل فرهنگی برای درک بهتر نقش موسیقی در میان اقوام دارد.